Hoe halen organisaties het meeste rendement uit de extra tijd en productiviteit die AI oplevert? Drie AI-deskundigen laten daarover hun licht schijnen in een korte interviewserie. Deel 2: Friso Selten, promovendus aan de Universiteit van Leiden op het gebied van het gebruik van kunstmatige intelligentie door publieke organisaties. Hij schreef een opiniestuk over de rol van AI bij de reorganisatie van TomTom.

‘De strekking van het nieuws was: “TomTom schrapt driehonderd banen en AI neemt het werk over”’, zegt Friso Selten. ‘Mijn opiniestuk ging over de vraag of AI inderdaad al die banen gaat vervangen. Want als je wat beter tussen de regels door leest, lijkt het meer te gaan om een bredere strategische wijziging binnen TomTom. Het is eerder een verschuiving naar wat je nu in de markt ziet: een nieuwe strategie waarbij “oude”, fysieke navigatiesystemen steeds minder belangrijk worden, en er wordt ingezet op systemen die al in auto’s zijn ingebouwd, waarbij ook steeds meer AI wordt gebruikt.’

Historisch perspectief

‘Er gaan zeker banen verloren door AI. Maar als je historisch kijkt naar wat er gebeurt bij technologische vooruitgang, zie je dat er meestal ook nieuwe werkgelegenheid ontstaat. De huidige AI-modellen kunnen bepaalde taken heel goed uitvoeren – tekstschrijven bijvoorbeeld – en dat kan leiden tot een grote efficiëntieslag. Maar er zijn ook veel werkprocessen waarin AI geen of slechts een beperkte rol speelt. Denk aan managen, samenwerken, leidinggeven en het inzetten van emotionele vaardigheden. We zullen sneller en efficiënter kunnen werken, maar ik verwacht niet dat veel banen volledig door AI zullen worden overgenomen. Als we nog even naar TomTom kijken, dan kunnen ontwikkelingen op het gebied van AI ook juist een kans zijn. Zelfrijdende auto’s zijn bijvoorbeeld sterk afhankelijk van goed werkende navigatiesoftware.’

In de kosten snijden

‘Als er door AI tijd en productiviteit vrijkomt, kan een organisatie ervoor kiezen om in de kosten te snijden. Op korte termijn lijkt dat misschien een slimme strategie. Maar op de lange termijn is het waarschijnlijk verstandiger om die productiviteit juist te benutten om het marktaandeel te vergroten en nieuwe markten aan te boren. Voor veel organisaties is het een grote verandering om meer met AI te doen, en daar heb je mensen voor nodig. Bijvoorbeeld medewerkers die de uitkomsten van AI-modellen kunnen interpreteren en AI kunnen inzetten om nieuwe producten of diensten te ontwikkelen. Daarom is het belangrijk voor werkgevers om medewerkers te leren hoe ze AI effectief kunnen gebruiken.’

AI implementatie: omgaan met weerstand binnen organisaties

‘Ik zie ook mensen die huiverig zijn voor AI. Sommigen vinden het zelfs nog lastig om met Excel te werken. Wat kunnen leiders doen om hun medewerkers enthousiast te maken en mee te nemen in deze verandering? Daar doe ik ook onderzoek naar. Hoe bieden zij op een goede manier training aan? Hoe zorgen ze ervoor dat de hele organisatie meebeweegt? Dat is allemaal heel belangrijk.

Er zijn mensen voor wie het leren werken met AI te snel gaat, maar ook mensen die er thuis – vanwege minder strikte privacy- en veiligheidsregels – al veel meer mee doen dan op hun werk en er daardoor veel meer mee kunnen. In dat geval is het een kwestie van balans vinden, zodat je als werkgever niet mijlenver achterloopt op wat er allemaal al mogelijk is.’

Deel 1 nog gelezen met Maarten Renkema? Lees hier het eerste deel.