Het personeelstekort terugdringen blijft een prioriteit in de gezondheidszorg. Dat wil het kabinet doen door onder meer in te zetten op preventie, minder administratie en kunstmatige intelligentie, zo blijkt uit de Rijksbegroting die het kabinet tijdens Prinsjesdag bekend maakte.

Het arbeidsmarkttekort blijft een van de hoofdthema’s. In 2033 dreigt het tekort op te lopen naar 200.000 medewerkers in zorg en welzijn, schrijft de minister. Het is onmogelijk om deze arbeidsmarkttekorten af te wenden door steeds meer mensen van buiten de zorg aan te trekken, aangezien daar eveneens grote tekorten zijn. Tijdens Prinsjesdag maakte het kabinet in te zetten op de volgende plannen.

Terugbrengen administratietijd

Het kabinet zet in op een halvering van de administratietijd in 2030 naar zo’n 20% van de werktijd. Daarbij zijn vooral de mogelijkheden van [~/article/20029388]generatieve kunstmatige intelligentie (AI) en technologische innovatie belangrijk. Het samenvatten van een patiëntendossier, genereren van brieven en e-mails en diagnostiek zijn enkele voorbeelden van AI in de zorg, zoals die nu al wordt ingezet. Hulpmiddelen als een medicatiedispenser zorgen ervoor dat medewerkers meer tijd overhouden. Het kabinet stimuleert dat medewerkers de juiste vaardigheden hebben voor digitaal werken.

De juiste inzet van medewerkersW

Nog steeds worden medewerkers ingezet daar waar dat niet of veel minder zou hoeven, schrijft de minister. Een voorbeeld hiervan is het veertien keer per week inzetten van een thuiszorgmedewerker om iemand die gebruik maakt van een rolstoel in en uit bed te helpen, terwijl betrokkene het graag zelf zou doen met behulp van een plafondlift, maar deze niet krijgt. Het kabinet voert daarom arbitrage tussen zorgwetten in, waarbij minimale inzet van medewerkers het uitgangspunt is. Het kabinet hecht eraan dat medewerkers goed kunnen [~/article/20033136]samenwerken met mantelzorgers en vrijwilligers, zodat zij samen meer kunnen betekenen voor de patiënt, waarbij de belastbaarheid van de mantelzorger niet uit het oog wordt verloren. Er wordt gewerkt aan het vergroten van de bekendheid van het [~/article/20004847]recht op flexibel werken, dat werknemers kunnen inzetten om werk en mantelzorg te combineren. 

Onbenut potentieel

Er is sprake van onbenut potentieel in Nederland, al is niet eenduidig hoe groot dat is. Dit kan gaan om mensen met een beperking, gezinsmigranten en deeltijdwerkenden. In Nederland wordt vergeleken met andere landen relatief veel in deeltijd gewerkt. Dit zorgt er ook voor dat er in Nederland relatief meer mensen deelnemen aan de arbeidsmarkt. Of een werkende bereid is om meer te gaan werken, hangt af van vele factoren, zowel individuele als sociale. Daarbij speelt mee dat mensen aan informele arbeid doen zoals vrijwilligerswerk, mantelzorg en het huishouden. Een duurzame verandering in het gemiddeld aantal gewerkte uren vraagt om een brede aanpak met ingrepen in het huidige systeem op verschillende beleidsterreinen, zoals de geplande hervorming van de kinderopvang. De matching kan bijvoorbeeld verbeteren door sectorale ontwikkelpaden, zoals in de kinderopvang op dit moment gedaan wordt. Door initiatieven als [~/article/20023144]Het Potentieel Pakken wordt de discussie over contractuitbreiding op gang gebracht. Deze opties zijn echter onvoldoende om de totale krapte aan personeel op te lossen. 

Vergroten vakmanschap en werkplezier

Eind 2025 verschijnt een leidraad vakmanschap en werkplezier, geïnspireerd op de aanpak van een aantal voorlopers in de zorg en welzijn. Het kabinet heeft hiermee als doel dat mensen graag blijven werken in zorg en welzijn. In deze leidraad is er aandacht voor het aantrekkelijker maken van werken in zorg en welzijn door meer autonomie en vertrouwen. De verhouding van flexibel en vast personeel is een ander aandachtspunt. Tegelijkertijd is er oog voor mogelijkheden voor medewerkers in loondienst om bij meerdere organisaties en op meerdere plekken in de regio kunnen werken. Er zijn praktijkvoorbeelden van medewerkers die in de thuiszorg werken die veel vertrouwen en verantwoordelijkheid krijgen. De klanttevredenheid is daar hoog en de inzet van zorguren lager.

Opleidingen

Organisaties in zorg en welzijn kunnen in 2025 opnieuw gebruikmaken van SectorPlanPlus. Dit is een subsidie die werkgevers ondersteunt bij opleidingstrajecten gericht op nieuwe instroom, scholing en behoud van medewerkers. Overigens is 2025 het laatst jaar dat instellingen van deze subsidie gebruik kunnen maken. Per 2026 stopt de regeling, zo heeft het kabinet eerder bekend gemaakt.

Ziekenhuizen kunnen vanaf 2025 gebruik maken van de vernieuwde bekostiging voor het opleiden van gespecialiseerde verpleegkundigen en medisch ondersteunend personeel. Hiermee is het mogelijk om beschikbaarheidsbijdragen toe te kennen per afgeronde module in plaats van per afgeronde opleiding. Deze stap richting het modulair en flexibel opleiden draagt sterk bij aan het loopbaanperspectief van de zorgmedewerker.

Met ingang van 2025 wordt er structureel € 60 miljoen overgeheveld naar de VWS-begroting. Dit betreft middelen voor de subsidieregeling opleiden in de wijkverpleging, een nieuwe subsidieregeling gericht op de opleidingskosten van werkgevers in de wijkverpleging. Daarmee wordt beoogd om de vernieuwde opleidingsstructuur in de wijkverpleging – die een impuls krijgt via de incidentele IOW-middelen 2023-2026 – structureel te bestendigen.  

Regioplus en regionaal werkgeverschap

In 2025 wordt het samenwerkingsverband Regioplus en de aangesloten werkgeversorganisaties om de arbeidsmarktopgave in de regio verder ondersteund. Binnen de regio’s zal er aandacht zijn voor de aanpak van regeldruk, innovatie en AI en regionaal werkgeverschap. [~/article/20024750] Regionaal werkgeverschap draagt eraan bij dat medewerkers in loondienst meerdere organisaties en op meerdere plekken in de regio kunnen werken. Hiervoor zullen specifiek regionale informatiepunten komen voor werkgevers.

Agressie terugdringen: taakstrafverbod en campagne

Een grote domper op het werkplezier is agressie tegen medewerkers. Het kabinet voert een taakstrafverbod in voor fysiek geweld tegen hulpverleners in zorg en welzijn. Het taakstrafverbod wordt uitgebreid naar mishandeling van handhavers en hulpverleners die zijn belast met het verlenen van acute hulp. Daarnaast komt het kabinet met een campagne in 2025: Agressie tegen hulpverleners, dat doe je niet!

Preventieplan ziekteverzuim en verloop

Het landelijk preventieplan is een datagedreven aanpak die richtlijnen biedt voor het voorkomen van verzuim en verloop. Daarin wordt samengewerkt met bestuurders uit de sector. Vanaf 2025 organiseert het ministerie van VWS-bijeenkomsten voor bestuurders en toezichthouders over de inzichten uit het preventieplan voor zorg en welzijn. Deze informatie zal voor alle relevante partijen te vinden zijn.

Ouderenzorg: extra maatregelen

De grootste arbeidsmarkttekorten worden verwacht in de ouderenzorg. De administratietijd in de verpleeghuizen is ongeveer 35%, terwijl bewoners er maar één keer komen wonen. Daarom wordt aangestuurd op een halvering in 2030. Generatieve kunstmatige intelligentie kan ook hier een revolutie veroorzaken. Denk aan de dagelijkse overdrachten van bewonersdossiers tussen de verschillende diensten. Daarnaast zal ook hier het kabinet de wetgeving doorlichten en verbetervoorstellen doen, zoals het beëindigen van het systeem van herindicaties voor verpleeghuisbewoners.