Kunstmatige intelligentie verhoogt de efficiëntie en productiviteit op de werkvloer. Maar hoe benutten organisaties deze extra tijd optimaal? Drie AI-experts delen hun inzichten. In dit afsluitende deel praten we met Levi van der Heijden, expert in people analytics en AI.

Hoe halen organisaties het meeste rendement uit de extra tijd en productiviteit die AI oplevert? Drie AI-deskundigen laten daarover hun licht schijnen in een korte interviewserie. Deel 3 (slot): Levi van der Heijden, expert op het gebied van people analytics en AI. Met zijn adviesbureau Humaze helpt hij organisaties om hun personeelsdata optimaal te benutten.

‘AI-oplossingen kunnen veel tijd en productiviteit opleveren, maar het is geen kwestie van plug and play’, zegt Levi van der Heijden. ‘Zo’n AI-systeem moet aansluiten bij de behoeften en de unieke data van een organisatie. En het kost tijd om dat systeem te configureren en te onderhouden. Medewerkers moeten het ook willen én kunnen gebruiken. Neem bijvoorbeeld programmeurs: ik geloof zeker dat zij een groot deel van de code automatisch kunnen genereren met AI. Dan is het wel belangrijk daar met een kritische blik naar te kijken, en dat vraagt om expertise. Een standaardoplossing is precies wat het zegt: standaard. Om ervoor te zorgen dat de code veilig is en functioneert binnen de context van de organisatie, zijn aanpassingen nodig. Want voor je het weet, introduceert een standaardoplossing een standaardbeveiligingsprobleem.’

Hoe AI de rol van HR hervormt

‘De tijd die door automatisering vrijkomt, kan niet alleen worden ingezet voor banenreductie, maar ook voor het verlagen van de werkdruk of het creëren van meer ruimte voor kwaliteit. AI kan werk minder complex maken en routinetaken automatiseren, waardoor er meer tijd ontstaat voor persoonlijke aandacht.

Het betekent ook dat de focus binnen een organisatie kan verschuiven: van harde naar toegepaste kennis. De onderscheidende factor van HR-businesspartners wordt dan niet meer hun kennis van het systeem, maar hun vermogen om dat systeem over te brengen en mensen mee te krijgen in veranderingen. HR in organisaties beweegt zich steeds meer richting transformatie- en verandermanagementvaardigheden, omdat AI de meer technische, analytische taken overneemt. Het wordt belangrijker om te begrijpen wat er gebeurt met de gegevens en de kennis die door AI worden gegenereerd. “Harde” beleidskennis paraat hebben wordt minder belangrijk. De doorgewinterde arbeidsjurist hoeft bijvoorbeeld niet meer bij iedere stap advies te geven, omdat een HR-businesspartner veel daarvan zelf al kan doen.’

Creatieve controle behouden, routine klussen uitbesteden

‘Creatievelingen willen niet dat kunstmatige intelligentie hun creatieve proces overneemt, ze willen zelf dat schilderij maken. Maar ze willen wél dat AI hun huis stofzuigt. Veel medewerkers zien AI dan ook als geschikt voor de klusjes die ze liever niet zelf doen. Al verschilt dat natuurlijk per persoon.

Toch verdwijnt er ook werk dat niet per se repetitief of gestandaardiseerd is, maar waarbij wel een onderliggende systematiek bestaat. Tegenwoordig kunnen kledingontwerpers zelf een model genereren en hun ontwerpen daardoor laten dragen, zodat ze al weten hoe de kleding zich vertaalt naar andere posities of lichaamstypes. Dat is repetitief en gestandaardiseerd. Het zoeken naar kennis is dat niet, maar ook daar zit vaak een systematiek achter.Dit is het beste terug te zien in het “deep research”-deel dat veel GenAI-leveranciers nu aanbieden. Op basis van een onderzoeksvraag ga je als AI-gebruiker methodisch op zoek naar informatie. Vervolgens zoek je, op basis van die informatie, verder om je inzichten scherp en volledig te krijgen. Daar zijn geen vaste regels voor, en ieder zoekproces is uniek, maar het bevat wel degelijk een systematiek. Het stellen van de juiste vragen, het overbrengen en begrijpen van informatie, en het vertalen ervan naar actie, is wat in de toekomst onderscheidend gaat zijn.’

Negeer AI niet

‘Het is belangrijk om te beseffen dat het niet verstandig is om AI te negeren. Verbazingwekkend genoeg zie ik nog steeds veel mensen in mijn omgeving die voor het eerst met kunstmatige intelligentie in aanraking komen. Die vragen dan: “Hé Levi, kan ChatGPT dit?” Dan denk ik: dat kun je toch gewoon zelf aan ChatGPT vragen?

Het is echt tijd om mee te gaan, kennis te maken met AI, en jezelf erin te ontwikkelen. Als je het ontwijkt, weet je ook niet wat het straks voor jou gaat betekenen. Dan kun je ook veel minder goed anticiperen. Misschien moet je zelfs een andere baan of ander werk gaan zoeken. Waar ligt jouw unieke waarde nog? Lang in onzekerheid blijven hangen is voor niemand goed. Dat is een gedeelde verantwoordelijkheid. De werkgever moet de ruimte en mogelijkheden bieden, maar als werknemer moet je begrijpen wat je moet ontwikkelen, ook om relevant te blijven in een veranderende arbeidsmarkt.’

De gevolgen van AI: drie scenario’s

Wat zijn de gevolgen van AI voor organisaties? Er zijn drie scenario’s mogelijk, zegt AI-deskundige Levi van der Heijden, daarbij verwijzend naar een onderzoek naar taakautomatisering door de Amerikaanse hoogleraar Scott E. Sampson (Brigham Young University) uit 2020.‘Ten eerste kun je met AI de noodzaak voor menselijk contact verminderen. Dat werkt bijvoorbeeld goed bij expertwerk. Denk aan hoogleraren die naast hun onderzoek ook examens moeten nakijken en bespreken. Als ze het bespreken van de examens aan hun kunstmatige “teaching assistants” kunnen overlaten, kunnen ze zich focussen op hun kerntaak: onderzoek.Ten tweede kan AI werk eenvoudiger maken, zodat er juist meer ruimte ontstaat voor menselijk contact. Een AI-assistent kan een klantenservicemedewerker helpen artikelen op te zoeken en oplossingsrichtingen aan te dragen, zodat de medewerker zich volledig kan richten op het klantcontact.Ten derde kan AI zowel het werk eenvoudiger maken als het menselijke contact reduceren. In dat geval is er geen medewerker meer nodig, en kan de klant of afnemer alles zelf regelen.’